Gelegenheidsarbeiders in de land- en tuinbouw

In de land- en tuinbouwsector geldt een specifiek systeem van gelegenheidsarbeid. Het is erop gebaseerd dat de bijdragen voor gelegenheidsarbeiders niet worden berekend op het werkelijke loon, maar op een forfaitair dagloon. Aangezien deze arbeiders niet onder de vakantieregeling vallen, wordt dit dagforfait niet verhoogd met 8%.

In de tuinbouw is het systeem van gelegenheidsarbeid in voege vanaf 1 juli 1994. In de landbouwsector is het systeem van kracht vanaf 1 april 2000. Deze regeling is opgenomen in het koninklijk besluit van 28 november 1969.

Daarnaast werd vanaf 1 januari 2014 de regeling voor gelegenheidswerk in de land- en tuinbouw ook opgenomen in de socialezekerheidswet van 27 juni 1969. De wet van 8 november 2023 schrapt deze regeling uit de wet met ingang van 1 juli 2023.

Het koninklijk besluit van 8 november 2023 voert een aantal nieuwe forfaits in en een aantal wijzigingen wat betreft de contingenten. Deze bepalingen worden structureel voortgezet vanaf 1 januari 2024.

Een uitbreiding van het toepassingsgebied wat betreft het gebruik van halve dagen gelegenheidsarbeid in de landbouw is vooropgesteld. Het dagforfait van de 35 extra dagen voor de witloof zou gelijk worden aan dat van de 65 eerste dagen (nog niet gepubliceerde wetgeving).

Wie?

Het betreft de handarbeiders, tewerkgesteld bij een werkgever die valt onder:

• het Paritair Comité voor het Tuinbouwbedrijf, met uitzondering van de sector inplanting en onderhoud van parken en tuinen;
• het Paritair Comité voor de Landbouw, voor zover de werknemer uitsluitend wordt tewerkgesteld op de eigen gronden van de werkgever
  • of werknemers in een onderneming met als hoofdactiviteit het fokken van melkvee, vallend onder NACE-code 01.410, voor het melken, voederen, verzorgen van de dieren en het schoonmaken van de stal. 
• het Paritair Comité voor de Uitzendarbeid, voor zover de uitzendarbeider wordt tewerkgesteld bij een gebruiker in één van de bovengenoemde sectoren.

Contingent

• Zij mogen wat de tuinbouwsector betreft, bij meerdere werkgevers uit de sector samen, niet meer dan 100 dagen per jaar werken.
• Wat de landbouwsector betreft mogen zij, bij meerdere werkgevers uit de sector samen, niet meer dan 50 dagen per jaar werken.
  • In een onderneming met als hoofdactiviteit het fokken van melkvee en NACE-code 01.410, betreft het maximaal 100 halve dagen voor het melken, voederen, verzorgen van de dieren en schoonmaken van de stal.
    • Een halve dag is een periode van 4 uur tussen middernacht en 12 uur ’s middags of tussen 12 uur ’s middags en middernacht. Indien het aantal uren wordt overschreden of bij een overlapping over 2 periodes worden deze als 2 halve dagen geteld.
    • Aangezien bij een dimona van een gelegenheidsarbeider telkens het begin- en einduur moet worden meegedeeld, is het mogelijk meerdere dimona’s te doen voor 1 kalenderdag. De manier van aangeven in de DmfA blijft in alle geval gebaseerd op het dagforfait.
• Als uitzendarbeider mogen zij  , 
  • wat de tuinbouwsector betreft, niet meer dan 65 dagen per jaar werken en 
  • wat de landbouwsector betreft, voor een tewerkstelling op de eigen gronden van de gebruiker niet meer dan 30 dagen per jaar werken.

Voor de gelegenheidsarbeiders die werken bij een werkgever (of gebruiker) die in beide sectoren actief is, geldt dat zij beide systemen van gelegenheidsarbeid mogen combineren, maar uiteraard op voorwaarde dat zij effectief werken aan de activiteit waarvoor zij die dag ingeschreven zijn. Een gelegenheidsarbeider mag alleszins per jaar bij één of meerdere werkgevers (gebruikers), in één of meerdere sectoren samen, niet meer dan 100 dagen onder dit speciale statuut werken.

Champignonteelt

Voor de champignonteelt moet de tewerkstelling van gelegenheidsarbeiders plaatsvinden tijdens een periode van intense activiteit, beperkt tot 156 dagen per kalenderjaar per werkgever.

De tewerkstelling van gelegenheidsarbeiders is niet beperkt tot de periode van 156 dagen 'intense activiteit' als de werkgever een aantal voorwaarden vervult.

Bijkomende algemene voorwaarden

De werkgever kan een werknemer, voor wie hij de verplichtingen betreffende de onmiddellijke aangifte van gelegenheidswerknemers (Dimona gelegenheidsarbeid) nalaat uit te voeren, niet als gelegenheidsarbeider bij de RSZ aangeven. De betrokken gelegenheidswerknemer moet voor het volledige kalenderjaar als gewone werknemer beschouwd worden.

De werknemer houdt een gelegenheidsformulier bij met het aantal dagen tewerkstelling als gelegenheidswerknemer. Eenmaal per week parafeert de werkgever de aantekeningen. Alle informatie over het verkrijgen en bijhouden van het gelegenheidsformulier krijgt u bij de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, Ernest Blerotstraat 1 te 1070 Brussel (tel. 02 233 41 11) en bij het Waarborg- en Sociaal Fonds voor het Tuinbouwbedrijf of het Waarborg- en Sociaal Fonds voor de Landbouw , beide gevestigd aan de Diestsevest 32 bus 6a te 3000 Leuven (tel. 016 24 70 70).

Daarnaast kan een werkgever uit de tuinbouwsector, met de toestemming van de werknemer, via de online dienst Green@work zien hoeveel dagen er voor een (potentiële) werknemer al gereserveerd zijn, en over hoeveel van de 100 dagen gelegenheidsarbeid hij nog beschikt.

Bijdrageberekening

De dagen waarop gelegenheidsarbeiders effectief prestaties leveren, ongeacht het aantal uren dat zij op een dag werken, worden aangegeven met een forfaitair dagloon.

Daarnaast is het mogelijk dat gelegenheidsarbeiders nog recht hebben op een betaalde wettelijke feestdag na het einde van een contract. Ook de feestdag na contract die wordt uitbetaald maar waarop de gelegenheidsarbeiders geen prestaties leveren, wordt aangegeven met een forfaitair dagloon. In tegenstelling tot de effectief gewerkte dagen tellen de betaalde feestdagen na contract niet mee voor de teling voor de respectievelijke contingenten. Als de RSZ vaststelt dat een gelegenheidsarbeider tijdens een jaar het contingent overschrijdt, moet de werkgever kunnen aantonen dat dit te wijten is aan niet effectief gewerkte dagen. Als de werkgever dit niet kan, zal de RSZ de nodige aanpassingen doen in de DmfA.

Voor de gelegenheidsarbeiders die de contingenten respecteren, worden de bijdragen dus berekend op een forfaitair dagloon. De teelt en eerste verwerking van vlas en/of hennep wordt vanaf 1 juli 2019 opgenomen in het PC voor de Landbouw. Het systeem van gelegenheidsarbeid is nu ook voor hen geldig. Zij worden op dezelfde wijze en met hetzelfde forfait aangegeven als de andere gelegenheidswerknemers in de landbouw.

Daarnaast is de werkgeversbijdrage voor hen lager, omdat noch de bijdrage voor jaarlijkse vakantie noch de loonmatigingsbijdrage verschuldigd is. De bijzondere bijdragen (bv. bijdrage voor het Fonds voor Sluiting van Ondernemingen, bijdrage voor het Fonds voor Bestaanszekerheid,....) zijn wel verschuldigd.

In de praktijk houdt men bij iedere loonbetaling per arbeidsdag de persoonlijke bijdrage in (13,07 % van het dagforfait). Deze wordt samen met de werkgeversbijdragen op de normale termijnen aan de RSZ doorgestort. Door de toepassing van de vermindering werkbonus, zal de werkgever die inhouding in de meeste gevallen niet moeten doen.

Wanneer de Dimona gelegenheidsarbeid niet is uitgevoerd, mag men de bijdragen in geen geval berekenen op het forfaitaire loon. De werknemers zijn op dat moment gewone arbeiders voor wie ook de bijdragen voor jaarlijkse vakantie en de loonmatigingsbijdrage verschuldigd zijn. De bijdrageberekening gebeurt voor hen dus op het volledige loon aan 108%.

Formaliteiten

Er zijn speciale werknemerskengetallen voorzien om deze werknemers aan te geven.

Gelegenheidswerknemers worden geacht te werken in een in de onderneming gangbare arbeidsregeling en worden beschouwd als voltijdse werknemers voor de duur van hun contract. Indien zij onder het statuut van seizoensarbeiders worden tewerkgesteld, moet de werkgever in zijn DmfA-aangifte eveneens het aantal gepresteerde uren bij de respectieve prestatiecodes vermelden.

De werkgever is ertoe gehouden voor deze gelegenheidswerknemers een Dimona gelegenheidsarbeid uit te voeren .