Werk en werkloosheid

Onder werk begrijpen we: betaalde arbeid in het productieproces. We maken een onderscheid tussen werkgevers en werknemers. Een werknemer is iemand die betaald werk levert. Een werkgever is een natuurlijke persoon door wiens initiatief betaald werk voor anderen ontstaat, of een rechtspersoon waarbij werknemers in dienst zijn.

Socialezekerheidsbijdragen van werkgevers en werknemers financieren mee de sociale zekerheid. Daarnaast zijn er ook zelfstandigen en ambtenaren, en een aantal bijzondere statuten.

Werkloosheid is de staat waarin iemand verkeert die tot de beroepsbevolking behoort, beschikbaar is voor betaalde arbeid en daar ook naar op zoek is, maar geen werk heeft.

Het klassieke socialezekerheidsstelsel valt globaal genomen uiteen in drie stelsels:

• een stelsel voor werknemers in de privésector,
• een stelsel voor zelfstandigen, en
• een stelsel voor (federale) ambtenaren.

Werknemers werken in opdracht van een werkgever, ontvangen daarvoor een loon en staan onder het gezag van die werkgever. Hun socialezekerheidsbijdragen worden rechtstreeks van dat loon afgehouden. Die bijdragen geven hen onder meer recht op een pensioen, op werkloosheidsuitkeringen wanneer ze zonder werk vallen, en op een vergoeding als ze arbeidsongeschikt worden door een beroepsziekte of een arbeidsongeval.

Zelfstandigen staan niet onder het gezag van een werkgever en storten zelf hun socialezekerheidsbijdragen aan een socialeverzekeringsfonds van hun keuze. Hun bijdragen geven hen recht op een ziekte- en invaliditeitsuitkering, moederschapsrust, moederschapshulp, een geboorte-uitkering, een rouwuitkering en uitkering voor mantelzorg, overbruggingsrecht en een pensioen.

Ambtenaren werken in openbare dienst en zijn verbonden met hun werkgever (de overheid) door een benoeming, geformaliseerd in een benoemingsbesluit. Daarnaast zijn er ook contractuele werknemers in openbare dienst actief. Zij vallen grotendeels onder het werknemersstelsel.

Naast de klassieke statuten zijn er ook specifieke regels voor bepaalde beroepscategorieën zoals ambassadepersoneel, kunstenaars, studenten enzovoort.

Wil je weten welke rechten je tijdens je carrière verworven hebt in verschillende statuten? In mycareer.be krijg je daar een duidelijk overzicht van, en in een paar klikken zie je alle details. 

Bestaat er twijfel over het feit of je nu zelfstandige of werknemer bent? Vraag dan advies aan de Commissie Arbeidsrelaties.

Stel je je vragen over werken met een handicap? Je leest er meer over onder het thema Handicap.