Financiële hulp
Als je te weinig bestaansmiddelen hebt om menswaardig te kunnen leven, kom je in aanmerking voor een aantal financiële tegemoetkomingen.
Kwetsbare groepen en OCMW-gebruikers
Wie alle socialezekerheidsrechten uitgeput heeft, valt terug op een leefloon. Dat leefloon is gekoppeld aan een begeleidingstraject om uit je moeilijke situatie te geraken. Heb je recht op een uitkering, maar duurt de verwerking van je aanvraag te lang? Het OCMW van je gemeente kan je een voorschot op de aangevraagde uitkeringen bieden.
OCMW’s zetten ook in op de maatschappelijke integratie van kwetsbare groepen. Zo komt het tussen in een sportabonnement of in een ticket voor een culturele activiteit. Het helpt bijvoorbeeld ook bij de aankoop van een computer, een printer of een internetabonnement. Het OCMW besteedt ook bijzondere aandacht aan de bestrijding van kinderarmoede.
Ouderen
Ook 65-plussers kunnen door een laag inkomen in een precaire situatie geraken. De IGO of inkomensgarantie voor ouderen vangt dergelijke situaties op. Zo nodig vult ze de bestaansmiddelen van je gezin aan tot een leefbaar inkomen.
Leefloon
Het recht op maatschappelijke integratie is aan een aantal voorwaarden verbonden. Het leefloon is een onderdeel van de maatschappelijke integratie, en het is maar een van de vormen van hulpverlening die het OCMW levert. De opdracht van het OCMW is niet om een inkomen toe te kennen, maar wel om mensen de kans te bieden om terug zelfstandig hun eigen leven in handen te nemen. Als dat mogelijk is, probeert het OCMW via een tewerkstelling de integratie in de maatschappij te verzekeren.
De wet bepaalt hoeveel leefloon je iedere maand kan krijgen:
- Categorie 1: Je leeft samen met één of meerdere personen waarmee je je huishouden gemeenschappelijk regelt = bedrag voor een samenwonende.
- Categorie 2: Je leeft alleen = bedrag voor een alleenstaande.
- Categorie 3: Je hebt een gezin ten laste met minstens één minderjarig ongehuwd kind.
Instellingen
Voorschot op sociale uitkeringen
Wat is een voorschot op sociale uitkeringen?
Wanneer je een aanvraag indient om een sociale uitkering te genieten waar je recht op hebt, kan de behandeling van deze aanvraag veel tijd in beslag nemen. Je zal dus niet van de ene dag op de andere de som geld ontvangen die aan jou verschuldigd is.
Het OCMW kan je een voorschot geven voor de tijd dat de instelling die jouw aanvraag tot sociale uitkering behandelt, een uitspraak doet over jouw dossier. Zo kan je voorzien in jouw behoeften, dankzij de voorlopige financiële steun van het OCMW, zonder de gevolgen te ondergaan van een te lange behandelingstermijn van jouw aanvraag tot sociale uitkering.
Om een voorschot te ontvangen op sociale uitkeringen, moet je een aanvraag indienen bij het OCMW van jouw gemeente.
Wat zijn de voorwaarden?
In principe zal het OCMW jou een voorschot toekennen op sociale uitkeringen, wanneer je aan twee voorwaarden voldoet.
Je bent behoeftig
Om een voorschot te ontvangen op sociale uitkeringen van het OCMW, moet je behoeftig zijn.
Het OCMW moet beoordelen of je behoeftig bent. Hiervoor zal het OCMW een sociaal onderzoek uitvoeren dat tot doel heeft jouw financiële, sociale en medische toestand op te stellen.
In principe zal het OCMW oordelen dat je in staat van behoeftigheid bent wanneer je niet in staat bent om minstens een van de volgende zaken te doen:
- jezelf huisvesten,
- jezelf voeden,
- jezelf kleden,
- jouw hygiëne verzekeren, en
- toegang hebben tot gezondheidszorg.
Je hebt recht op een sociale uitkering
Om een voorschot te ontvangen op sociale uitkeringen door het OCMW, moet je in principe beschikken over een recht op een sociale uitkering.
Het OCMW zal met jou onderzoeken hoe het zit en zal jou helpen om ofwel jouw aanvraag tot sociale uitkering in te dienen bij de bevoegde instelling, ofwel jou in te lichten over de stand van zaken van jouw dossier bij de instelling die dit behandelt.
Instellingen
Hulp vragen aan het OCMW
Als je niet genoeg hebt om van te leven, kan je een aanvraag om hulp indienen bij het OCMW van je gemeente.
Het OCMW geeft je niet altijd een leefloon. De opdracht van het OCMW is niet om jou een inkomen te geven, maar wel om je de kans te bieden om je eigen leven weer in handen te nemen en mee te draaien in de maatschappij (‘maatschappelijke integratie’). Als dat mogelijk is, helpt het OCMW je dus aan werk. Het geeft je pas een leefloon als laatste redmiddel, als je geen enkele andere bron van inkomsten hebt. Het OCMW kan je wel altijd helpen om de uitkeringen of maatregelen te krijgen waarop je recht hebt.
Het OCMW kan je deze hulp geven:
- een inkomen – het leefloon,
- de kans om met het OCMW een project uit te werken, sociaal of voor een job,
- steun en bijstand van het OCMW om betaald werk te vinden, of om studies of een opleiding te volgen,
- enzovoort.
Wat zijn de voorwaarden om OCMW-hulp te krijgen?
Er zijn vijf voorwaarden waaraan je moet voldoen op het moment dat je hulp aanvraagt:
Je nationaliteit
Je bent:
- Belg,
- (familie van) een onderdaan van een lidstaat van de EU en je hebt een verblijfsrecht van meer dan drie maanden,
- ingeschreven in het bevolkingsregister als vreemdeling,
- erkend vluchteling, of
- staatloos.
Je verblijfplaats
Je woont in België en verblijft er legaal.
Je leeftijd
- Je bent meerderjarig (minstens 18 jaar oud), of
- Je bent niet meerderjarig maar voldoet aan een van volgende voorwaarden:
- Je bent minderjarig en getrouwd (‘ontvoogd door het huwelijk’),
- Je bent een ongehuwde minderjarige die een of meer kinderen ten laste heeft,
- Je bent een minderjarige die zwanger is.
Je bestaansmiddelen
Je hebt niet genoeg inkomsten en je kunt zelf niet voor een inkomen zorgen.
Als het OCMW je aanvraagt verwerkt, onderzoekt het hoeveel geld of bezit je hebt. Het zal je vragen om meer uitleg te geven en documenten voor te leggen.
Je bent bereid om te werken
Je bent bereid om te werken en je kunt dat aantonen:
- je bent ingeschreven als werkzoekende,
- je zoekt persoonlijk en regelmatig werk,
- je bent positief als het OCMW je een job voorstelt,
- je neemt deel aan een module voor het actief zoeken naar werk,
- je volgt een aanvullende opleiding, enzovoort.
Kan je echt niet werken door je gezondheid of om andere redenen? Dan moet je dat aan het OCMW vertellen. Gezondheidsredenen zijn bijvoorbeeld: ernstige rugproblemen, zwangerschap, aan een ziekte lijden, enzovoort. De andere redenen (’billijkheidsredenen’) zijn bijvoorbeeld: studies volgen, een kind met een handicap hebben dat bijzondere aandacht verdient, in je eentje voor kleine kinderen zorgen, enzovoort.
Het OCMW zal beoordelen of de redenen die je geeft, volstaan.
Instellingen
Interessante links
Inkomensgarantie voor ouderen (IGO)
De inkomensgarantie voor ouderen (IGO) is een uitkering voor 65-plussers die niet genoeg inkomsten hebben om rond te komen.
Heb ik recht op een IGO?
Je hebt recht op een IGO als je voldoet aan onderstaande voorwaarden:
- Je bent minstens 65 jaar (vanaf 2025 minstens 66 jaar en vanaf 2030 minstens 67 jaar).
- Je bent Belg of je bent in een gelijkgestelde situatie.
- Je hebt je hoofdverblijfplaats in België.
- Je bestaansmiddelen zijn lager dan de grensbedragen van de IGO.
Lees de details van de voorwaarden om een IGO te krijgen op de website van de Pensioendienst.
Hoeveel IGO krijg ik?
Het bedrag van de IGO hangt af van je financiële middelen en van je gezinssituatie. Je ziet hoeveel IGO je krijgt op de website van de Federale Pensioendienst.
Moet ik de IGO aanvragen?
In de meeste gevallen moet je zelf geen aanvraag indienen voor de IGO. Het onderzoek start automatisch als je:
- een pensioen aanvraagt in België,
- al een pensioen krijgt in België,
- een tegemoetkoming aan gehandicapten krijgt en de wettelijke pensioenleeftijd bereikt, of
- een leefloon krijgt en de wettelijke pensioenleeftijd bereikt.
In alle andere gevallen moet je de IGO aanvragen. Hoe je dat doet, lees je op de pagina ‘Hoe vraag ik mijn pensioen aan?’ op de website van de Pensioendienst.
Onlinediensten
Instellingen
Interessante links
Maatregelen voor participatie en sociale activering van OCMW-gebruikers
Doel van de maatregelen
Het doel van deze steun is het de personen en gezinnen met weinig financiële middelen mogelijk maken om aan sport te doen, naar het theater of naar de bioscoop te gaan, deel te nemen aan creatieve workshops (teken-, schilder-, fotografieworkshops, enz.), tentoonstellingen te bezoeken, concerten bij te wonen, naar het museum te gaan enzovoort.
Het OCMW kan je ook helpen bij de aankoop van een computer, een printer, een internetabonnement, een informaticaopleiding en andere.
Een deel van de maatregelen is ook gewijd aan de strijd tegen kinderarmoede.
Om dit soort steun te genieten, moet je een aanvraag indienen bij het OCMW van jouw gemeente.
Soorten activiteiten
De activiteiten die door dit soort hulp ondersteund worden zijn talrijk. Alle activiteiten in verband met sport, cultuur en het sociale leven worden opgenomen. Het gaat meer bepaald om de volgende activiteiten:
- een sportactiviteit,
- een bezoek aan de bioscoop of een theatervoorstelling,
- het bezoek aan een museum of een tentoonstelling,
- de deelname aan een muziekfestival,
- de deelname aan een informaticacursus,
- de deelname aan bosklassen of aan een kamp voor kinderen,
- de deelname aan een creatieve workshop (tekenen, fotografie, schrijven, schilderen, enz.),
- de deelname aan een collectieve activiteit,
- een informaticaopleiding…
Het gaat eveneens om steun die tot doel heeft kinderarmoede te bestrijden, zoals:
- maatschappelijke dienstverlening in het kader van de deelname aan sociale programma's,
- maatschappelijke dienstverlening in het kader van schoolondersteuning,
- maatschappelijke dienstverlening in het kader van psychologische ondersteuning voor het kind of voor de ouders in het kader van de raadpleging van een specialist,
- maatschappelijke dienstverlening in het kader van paramedische ondersteuning,
- hulp bij de aankoop van tools en pedagogische spellen, en
- kosten voor het opzetten van acties met het oog op de sociale integratie van kansarme kinderen.
Het OCMW beslist zelf hoe het de toekenning van deze steun organiseert. Om hier meer over te weten, moet je inlichtingen vragen bij het OCMW van de gemeente waar je woont.
Sociale rechten regulariseren, wat is dat?
Sociale bijstand is een zogeheten subsidiair recht en wordt bijgevolg alleen aanvullend toegekend wanneer u geen enkele andere mogelijkheid hebt om aan middelen te geraken.
Dat wil zeggen dat het OCMW, alvorens bijstand toe te kennen, erop toeziet dat u ten volle de bescherming van de sociale zekerheid geniet, zoals het recht op uitkeringen voor gehandicapten, het recht op een werkloosheidsuitkering of het recht op de inkomensgarantie voor ouderen.
Waarin bestaat het regulariseren van sociale rechten inzake ziekte- en invaliditeitsverzekering?
Als u OCMW-bijstand geniet, kan het OCMW optreden om u aan te sluiten of opnieuw aan te sluiten bij een ziekenfonds of om uw zaken bij het ziekenfonds in orde te brengen. Als u niet verzekerd bent tegen ziekte en invaliditeit en u OCMW-bijstand krijgt, dan is het OCMW verplicht u aan te sluiten bij een ziekenfonds.
U kiest dan zelf het ziekenfonds waarvan u lid wil zijn. Wanneer het OCMW uw instemming niet krijgt, zal het u aansluiten bij de Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (HZIV).
Als het OCMW vaststelt dat u niet in orde bent met een ziekenfonds of dat uw rechten op de prestaties van de ziekte- en invaliditeitsverzekering niet effectief zijn, zal het alle nodige stappen ondernemen om de situatie te regulariseren.