Tegemoetkomingen en uitkeringen

Wat en voor wie?

De integratietegemoetkoming wordt toegekend aan personen met een handicap die bijkomende onkosten hebben door een vermindering van hun zelfredzaamheid. Een beperking van je zelfredzaamheid betekent dat je handicap je moeilijkheden bezorgt in de uitvoering van dagelijkse activiteiten.

Wat zijn de voorwaarden?

• Je moet minstens 18 jaar zijn. Je kunt de tegemoetkoming aanvragen vanaf de maand waarin je 17 jaar wordt.
• Je moet ingeschreven zijn in het bevolkingsregister.
• Je moet gedomicilieerd zijn in België en er werkelijk verblijven.
• De arts van de DG Personen met een handicap moet je handicap erkennen.
• Je moet minstens 7 punten behalen op de schaal van zelfredzaamheid.

Uitzonderingen: op deze voorwaarden bestaan er enkele uitzonderingen.

Hoe zelfredzaam ben ik?

Om recht te hebben op een tegemoetkoming, moet je handicap eerst en vooral erkend zijn door een arts. Voor een integratietegemoetkoming houdt die rekening met de invloed van je handicap op je dagelijkse activiteiten (zelfredzaamheid). 

Bepaalde of onbepaalde duur?

De arts kan beslissen om je handicap maar voor een bepaalde periode te erkennen als die denkt dat je medische situatie nog zal verbeteren. Als je medische toestand stabiel is, zal de arts beslissen om je handicap voor onbepaalde duur te erkennen.

Veranderingen in je situatie kunnen soms een impact hebben op je tegemoetkoming(en). In dat geval is het belangrijk de wijziging op tijd te melden!

Lees de rubriek 'Je medische situatie verandert' op de pagina Erkenning van je handicap op de website DG Personen met een handicap.

Hoe vraag ik de tegemoetkoming aan?

Je kunt de tegemoetkoming aanvragen vanaf de maand waarin je 17 jaar wordt. Je moet hiervoor een specifieke procedure volgen.

Log in met je elektronische identiteitskaart op My Handicap en beantwoord de vragenlijst die peilt naar hoe je handicap je zelfstandigheid beperkt. 

Wat gebeurt er verder?

Van zodra je de vragenlijst opstuurt, ontvangt de DG Personen met een handicap een elektronisch bericht van jouw aanvraag. De DG Personen met een handicap neemt zelf contact op met jouw behandelend arts voor de nodige informatie. Er wordt onderzocht of je voldoet aan de voorwaarden. Je krijgt een brief met de beslissing.

Wil je hulp?

Dan kan je terecht bij je gemeente, OCMW of ziekenfonds waar ze je begeleiden bij het invullen van de vragenlijst. Vergeet je identiteitskaart, bankrekeningnummer en de naam van je behandelend arts niet mee te brengen! Je kan ook nog steeds terecht bij de maatschappelijke werkers van de DG Personen met een handicap.

Welk bedrag krijg ik?

Als je totale inkomen (inkomen uit arbeid, vervangingsinkomen, andere inkomens) een bepaald bedrag overschrijdt, dan zal het bedrag van je tegemoetkoming lager liggen dan het maximumbedrag. Enkel het belastbaar inkomen komt in aanmerking.

Je kunt zelf schatten op welk bedrag je recht zou kunnen hebben met de simulatietool op de website van de DG Personen met een handicap. Als je de wetgeving onvoldoende kent, is het niet eenvoudig om de simulatie zelf te doen. Contacteer daarom de sociale werkers van je stad, gemeente, OCMW of ziekenfonds. Zij kunnen je hierbij helpen. Je kunt ook contact opnemen met de maatschappelijk assistenten van de DG Personen met een handicap.

Wat en voor wie?

De inkomensvervangende tegemoetkoming (IVT) wordt toegekend aan personen met een handicap die door hun lichamelijke of psychische toestand op de arbeidsmarkt maar 1/3 of minder kunnen verdienen dan het loon van een gezond persoon.

Wat zijn de voorwaarden?

Om recht te hebben op een tegemoetkoming, moet je handicap eerst en vooral erkend zijn door de artsen van de DG Personen met een handicap. Lees hierover meer op de pagina Erkenning van je handicap op de website DG Personen met een handicap.

Voor een IVT houden de artsen rekening met de invloed van je handicap op je mogelijkheid om te werken. Als je verdienvermogen tot 1/3 verminderd is, kan je recht hebben op een IVT.

Je moet voldoen aan een aantal voorwaarden:

• je moet minstens 18 jaar zijn,
• je moet ingeschreven zijn in het bevolkingsregister,
• je moet gedomicilieerd zijn in België en er werkelijk verblijven,
• je handicap moet erkend worden door de artsen,
• je inkomen mag bepaalde grenzen niet overschrijden.

Op deze voorwaarden bestaan uitzonderingen.

Bepaalde of onbepaalde duur?

De arts kan beslissen om je handicap maar voor een specifieke periode te erkennen omdat hij denkt dat je medische situatie nog zal verbeteren. Als je medische toestand stabiel is, zal hij beslissen om je handicap voor onbepaalde duur te erkennen.

Veranderingen kunnen soms een impact hebben op je tegemoetkoming(en). In dat geval is het belangrijk de wijziging op tijd te melden! Lees de pagina Verandering van persoonlijke situatie op de website DG Personen met een handicap.

Hoe vraag ik de tegemoetkoming aan?

Je kunt de tegemoetkoming aanvragen vanaf de maand waarin je 17 jaar wordt.

Log in met je elektronische identiteitskaart op My Handicap en beantwoord de vragenlijst die peilt naar hoe je handicap je zelfstandigheid beperkt. 

Wat gebeurt er verder?

Van zodra je de vragenlijst opstuurt, ontvangt de DG Personen met een handicap een elektronisch bericht van jouw aanvraag. De DG Personen met een handicap neemt zelf contact op met jouw behandelend arts voor de nodige informatie. Er wordt onderzocht of je voldoet aan de voorwaarden. Je krijgt een brief met de beslissing.

Wil je hulp?

Dan kan je terecht bij je gemeente, OCMW of ziekenfonds waar ze je begeleiden bij het invullen van de vragenlijst. Vergeet je identiteitskaart, bankrekeningnummer en de naam van je behandelend arts niet mee te brengen! Je kan ook nog steeds terecht bij de maatschappelijke werkers van de DG Personen met een handicap.

Welk bedrag krijg ik?

Bij de berekening van de tegemoetkoming wordt rekening gehouden met de inkomsten van de persoon met een handicap, en van de persoon met wie hij of zij een huishouden vormt. Er zijn bepaalde vrijstellingen op die inkomsten.

Het maximumbedrag voor de inkomensvervangende tegemoetkoming (IVT) is eerst en vooral afhankelijk van je gezinscategorie. Of je dan ook recht hebt op dat maximumbedrag, wordt bepaald door het inkomen van je huishouden. Het definitieve bedrag kan van persoon tot persoon heel erg verschillen.

Je kunt zelf inschatten op welk bedrag je recht zou kunnen hebben aan de hand van de simulatietool op de website van de DG Personen met een handicap. Als je de wetgeving onvoldoende kent, is het niet eenvoudig om de simulatie zelf uit te voeren. Neem dan zeker contact op met de sociale werkers van je stad, gemeente, OCMW of ziekenfonds. Zij kunnen je hierbij helpen. Je kunt ook contact opnemen met de maatschappelijk assistenten van de DG Personen met een handicap.

Tot eind 2016 werd de tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden (THAB) toegekend door de DG Personen met een handicap (FOD Sociale Zekerheid), onafhankelijk van je regio. Sinds januari 2021 is deze tegemoetkoming volledig de bevoegdheid van de regio’s.

Voor meer informatie over lopende aanvragen bij de DG Personen met een handicap kan je terecht op de pagina Tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden op de website van de DG Personen met een handicap. Als je al een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden hebt, hoef je zelf niets te doen om je dossier te laten overzetten naar de instantie van jouw regio.

Woon je in Vlaanderen?

Sinds 1 januari 2017 is de bevoegdheid voor de Tegemoetkoming hulp aan bejaarden (THAB) overgedragen naar de Vlaamse Gemeenschap voor alle inwoners van Vlaanderen. Daar nemen de zorgkassen (gelinkt aan je ziekenfonds) de behandeling van je dossier en de uitbetaling van je tegemoetkoming over. Je vindt meer informatie over de vervanger van de THAB op de pagina Zorgbudget voor ouderen met een zorgnood op de website van de Vlaamse sociale bescherming.

De FOD Sociale Zekerheid staat momenteel nog in voor de medische erkenningen van de handicap voor de aanvragen voor een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden.

Woon je in Wallonië?

Sinds 1 januari 2021 kan ook jij de aanvraag niet langer bij de FOD Sociale Zekerheid doen. Je kan terecht bij je ziekenfonds om de aanvraag te doen. Je vindt meer informatie op de pagina Allocation pour personnes âgées op de website van AVIQ (in het Frans), dat de ziekenfondsen hiervoor coördineert.  

Het zijn voortaan ook de ziekenfondsen die onder toezicht van AVIQ  zullen instaan voor de medische erkenning van je handicap voor je aanvraag van een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden.

Woon je in Brussel?

Sinds 1 januari 2021 kan je de aanvraag niet langer bij de FOD Sociale Zekerheid doen. Je kan terecht bij Iriscare. Je vindt meer informatie en contactgevens in de Veelgestelde vragen over de THAB voor Brusselaars op de Iriscare-website.

Opgelet: Als je verhuist naar een andere regio moet je binnen de 3 maanden contact opnemen met de instelling die daar verantwoordelijk is voor de THAB om je dossier over te zetten.

Woon je in de Duitstalige Gemeenschap?

Sinds 1 januari 2023 kan je geen tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden meer aanvragen bij de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid. Voortaan moet je contact opnemen met het Ministerie van de Duitstalige Gemeenschap - Departement Gezondheid en Bejaarden - Team Pflegegeld für Senioren.

Je vindt meer informatie en contactgevens onder Pflegegeld op de website van het Ministerie van de Duitstalige Gemeenschap (in het Duits).

Sinds 1 januari 2023 worden ook de evaluaties overgenomen door het Ministerie van de Duitstalige Gemeenschap.

Ontvang je momenteel een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden?

In dat geval hoef je niets te doen: je dossier wordt automatisch overgedragen. Het ministerie gaat automatisch na of het nieuwe systeem dat in de Duitstalige Gemeenschap wordt toegepast, voordeliger is. Als het bedrag van de tegemoetkoming wordt verhoogd, word je daarvan op de hoogte gebracht. Zo niet, dan blijft het bedrag van de maandelijkse tegemoetkoming ongewijzigd.

Wat met mijn tegemoetkoming als ik naar het buitenland vertrek?

Je kan de tegemoetkoming in bepaalde gevallen in het buitenland ontvangen. De voorwaarden verschillen naargelang je in België gedomicilieerd blijft of niet.

Tijdelijk verblijf in het buitenland (en gedomicilieerd in België)

Heb je een integratietegemoetkoming of inkomensvervangende tegemoetkoming bij de DG Personen met een handicap? Je behoudt het recht op die tegemoetkoming als je maximaal 90 dagen per kalenderjaar (aaneensluitend of gespreid) in het buitenland verblijft, maar in België gedomicilieerd blijft.

Je blijft je tegemoetkoming ook behouden:

1. Als je langer dan 90 kalenderdagen in buitenland verblijft:

• in een ziekenhuis of een andere verzorgingsinstelling,
• met een bloed- of aanverwant die verplicht is tijdelijk in het buitenland te verblijven om er een opdracht uit te oefenen, of om er functies waar te nemen in dienst van de Belgische staat (bv. beroepsmilitair in Duitsland, diplomatiek agent in een ambassade), of
• met een bloed- of aanverwant van wie de echtgenoot of de partner verplicht is om tijdelijk in het buitenland te verblijven om er een opdracht uit te oefenen, of om er functies waar te nemen in dienst van de Belgische staat.

2. Daarnaast kan de bevoegde minister een verblijf in het buitenland voor langer dan 90 dagen toestaan als er uitzonderlijke omstandigheden zijn. Dat gaat dan over volgende situaties:

• overmacht, of
• omdat het anders zou kunnen leiden tot ernstige gevolgen op familiaal, sociaal of gezondheidsvlak voor de persoon met een handicap of een familielid.

Aanvraag tijdelijk verblijf

Verblijf je korter dan 90 dagen in het buitenland?

Dan hoef je de DG Personen met een handicap niet te verwittigen.

Wil je langer dan 90 dagen in het buitenland verblijven om de redenen die hierboven in punt 1 vermeld staan?

Je moet de DG Personen met een handicap steeds verwittigen, wat ook de duur is van je verblijf. Je doet dat minimaal een maand voordat je vertrekt. Je moet vermelden wanneer je vertrekt, wanneer je terug bent, waar je verblijft en wat de reden is van je vertrek. Dien een aanvraag in via het contactformulier op de website van DG Personen met een handicap.

Wil je om andere redenen in het buitenland verblijven, zoals vermeld in punt 2?

Dan moet je toelating vragen aan de bevoegde minister. De minister kan je verblijf voor langer dan 90 dagen toestaan als er bijzondere omstandigheden zijn.

Je moet je vraag stellen voordat je vertrekt, en je mag ook niet vertrekken voordat je een antwoord gekregen hebt. In de aanvraag moet je vermelden wanneer je vertrekt, waar je verblijft, wanneer je terugkeert en wat de reden van je vertrek is (met duidelijke motivatie). Dien een aanvraag in via het contactformulier op de website van DG Personen met een handicap

Bij een aanvraag voor een tijdelijk verblijf zal je ook de nodige bewijzen moeten voorleggen zoals bijvoorbeeld een inschrijvingsbewijs voor een opleiding, een overlijdensattest van een familielid in het buitenland, medische verslagen van een buitenlands ziekenhuis…

Definitief verblijf in het buitenland

Verblijf je definitief in het buitenland en ben je dus niet langer in België gedomicilieerd? De inkomensvervangende tegemoetkoming kan je niet langer ontvangen als je definitief in het buitenland verblijft. Je moet hiervoor gedomicilieerd zijn in België en er werkelijk verblijven.

Je kan de integratietegemoetkoming wel verder ontvangen, onder 2 voorwaarden:

• Je bent in België nog steeds ten laste van de gezondheidszorgen (als titularis of als persoon ten laste). Er is echter een overgangsperiode van 90 dagen voorzien voor personen die niet aan die voorwaarde voldoen.
• Je bent gedomicilieerd op het grondgebied van een lidstaat van de Europese Unie of van Zwitserland.

Aanvraag definitief verblijf

Meld dit via het contactformulier op de website DG Personen met een handicap en bezorg de DG de volgende documenten:

• een bewijs van aansluiting (attest van ziekenfonds of RIZIV als bewijs dat je ten laste bent van het Belgisch stelsel inzake gezondheidszorgen), en
• een bewijs dat je gedomicilieerd bent op het grondgebied van een lidstaat van de Europese Unie of van Zwitserland (via bevolkingsdienst stad of gemeente).

Wat is een invaliditeitspensioen?

Een invaliditeitspensioen wordt toegekend wanneer je je in een invaliditeitssituatie van minstens 10% bevindt die het gevolg is van de omstandigheden:

• van de oorlog van 1914-1918,
• van de oorlog van 1940-1945,
• van de gebeurtenissen in Congo, Rwanda en Burundi naar aanleiding van de onafhankelijkheidsstrijd.

Toekenningsvoorwaarden invaliditeitspensioen

Voor de aanvraag van een invaliditeitspensioen moeten minstens drie voorwaarden vervuld zijn. Er moet sprake zijn van:

• een oorlogsfeit. Die zijn limitatief in de wet opgesomd,
• lichamelijke schade die een invaliditeit van minstens 10% tot gevolg heeft. Het is de Gerechtelijk-geneeskundige Dienst die een advies formuleert over de oorsprong van de aandoening, het medisch oorzakelijk verband, en de graad en de duur van de invaliditeit,
• een rechtstreeks oorzakelijk verband tussen het oorlogsfeit en de aantasting van de lichamelijke integriteit.

Een reversiepensioen (overlevingspensioen) kan op aanvraag worden toegekend aan een overlevende echtgenoot. Het huwelijk moet daarvoor minstens 10 jaar geduurd hebben en de overleden echtgenoot moet een pensioen hebben genoten als burgerlijk oorlogsslachtoffer op grond van de wet van 15/3/1954 gedurende de periode van een jaar voor zijn overlijden. Enkel Belgen hebben recht op deze pensioenen.

Hoe vraag je een invaliditeitspensioen aan?

Als je door een oorlogsfeit lichamelijke schade hebt geleden met een invaliditeit van minstens 10% als gevolg, kan je aanspraak maken op een pensioen. Het bedrag dat toegekend wordt, hangt af van de graad van de invaliditeit en de aard van het oorlogsfeit.

Meer informatie vind je op de pagina Slachtoffers terreurdaden - Statuut van burgelijk invalide op de website van de Federale Pensioendienst.

Slachtoffers van terreurdaden

Ben je een slachtoffer van een terreurdaad? Dan heb je mogelijk recht op:

• het statuut van nationale solidariteit,
• een herstelpensioen,
• de terugbetaling van de kosten voor de medische verzorging die het gevolg is van de terreurdaad.

Ook rechthebbenden van een terreurslachtoffer (bijvoorbeeld huwelijkspartner of kind) of een onrechtstreeks slachtoffer (erfgenaam of aanverwant tot 2de graad) kunnen rekenen op bijstand.

Lees welke bijstand je kunt krijgen als slachtoffer van een terreurdaad op de pagina Slachtoffers terreurdaden op de website van de Federale Pensioendienst.

Burgerslachtoffers van oorlogen

Ben je een burgerlijke oorlogsinvalide of de rechthebbende (bv. de weduwe) van een erkende burgerlijke invalide? Dan heb je mogelijk recht op een invaliditeitspensioen en op andere voordelen als slachtoffer van één van de volgende conflicten:

• Wereldoorlog I (1914-1918)
• Wereldoorlog II (1940-1945)
• onafhankelijkheidsoorlogen in Kongo, Rwanda en Burundi
• ramp in Tessenderlo van 29 april 1942 (ontploffing in een fabriek van een voorraad ammoniumnitraat)

Lees meer over het statuut van burgerlijke invalide op de pagina Slachtoffers terreurdaden - Statuut van burgelijk invalide op de website van de Federale Pensioendienst.

Slachtoffers van raciale vervolgingen

Ben je slachtoffer van raciale vervolgingen in de Tweede Wereldoorlog? Dan heb je mogelijk recht op een lijfrente.

Lees meer over de voorwaarden, rechten en aanvraag van de lijfrente voor slachtoffers van raciale vervolging op de pagina Slachtoffers terreurdaden - Slachtoffers van raciale vervolgingen op de website van de Federale Pensioendienst.